اکثر ذخایر معدنی کشور در مناطق دورافتاده و محروم واقع شده‌اند و با توجه به کوچک‌مقیاس بودن، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این میان، ذخایر بسیار بزرگی نیز که به بهره‌برداری رسیده‌اند، صنایع معدنی چندان بزرگی در کنار آن‌ها شکل نگرفته است. با افزایش سوددهی شرکتهای بزرگ معدنی، به ویژه هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری، می‌توان این سرمایه‌ها را به سمت اکتشاف ذخایر جدید در مناطق محروم و بهره‌برداری از معادن کشف شده به خوبی هدایت کرد؛ اتفاقی که اخیرا در کشور آغاز شده است و چندین منطقه بزرگ کشور توسط کنسرسیومی از شرکتهای بزرگ معدنی مورد اکتشاف قرار گرفته‌اند که این امر باید تداوم یابد تا عمده ذخایر کشف شده به معدن تبدیل شوند.
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در راستای حمایت از شرکتهای معدنی و توسعه معادن کشور، چه برنامه‌هایی را در دست اقدام دارد؟
اگر بخواهیم در چند محور مشخص به این پرسش پاسخ دهیم، اکتشاف نخستین مقوله‌ای بوده که در طی سالیان اخیر مورد توجه لازم و کافی قرار نگرفته است. اگرچه اقداماتی از جانب ایمیدرو، شرکت صنایع ملی مس ایران و برخی شرکتهای بزرگ معدنی در دهه اخیر صورت گرفته و شرایط کمی بهبود یافته است اما نتیجه‌ای که باید متناسب با ذخایر معدنی کشور و پهنه‌های موجود حاصل شود، به دست نیامده است. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات برنامه‌ریزی دقیق و گسترده‌ای در زمینه اکتشاف دارد و به همین منظور، یک شرکت اکتشافی را تعریف کرده‌ایم و در حال برنامه‌ریزی پیرامون مراحل مختلف اکتشاف از آغاز شامل شناسایی پهنه‌ها تا اقدامات تکمیلی نظیر حفاری هستیم. بر همین اساس، پهنه‌های جدیدی توسط معاونت امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت در استان های مختلف شناسایی و تعریف شده است و تفاهم‌هایی پیرامون اکتشاف در مناطقی که هنوز در آن‌ها اقدام خاصی انجام نشده، صورت پذیرفته است. در کنار این موارد، در حال واردات تجهیزات حفاری به داخل کشور هستیم و تربیت حفار به همراه تمامی موارد مورد نیاز در این زمینه در حال انجام است زیرا در صورت عدم انجام این اقدامات، در آینده با کمبود خوراک مواجه خواهیم شد و از این رو، پیشران تمامی این مسائل، اکتشاف و ذخایر معدنی است.
در بخش توسعه نیز کشور را به چند بخش مجزا تقسیم کرده‌ایم؛ غرب، جنوب‌شرق، مرکز و شرق کشور جزو اولویت‌های شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات قرار دارند. در بخش غرب، برنامه توسعه در زمینه‌های مختلف بویژه فولاد در نظر گرفته شده است. شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در فولاد کردستان اخیرا موفق به خرید سهام سایر شرکتهای سهامدار این پروژه شد و از این رو با توسعه این طرح، سرمایه‌گذاری عظیم و گسترده‌ای در آینده در فولاد کردستان رخ خواهد داد. ذخایر معدنی سنگ‌آهن شرکت توسعه صنعتی و معدنی صبانور در غرب کشور نیز با اکتشافات اخیر این مجموعه به همراه تولید کنسانتره و گندله به شدت در حال افزایش است. فولاد اردبیل، طرح توسعه دیگری است که در بخش شمال غرب تعریف شده و در حال سرمایه‌گذاری است. این اقدامات در این بخش تاثیر بسزایی بر مناطق مختلف کشور به ویژه مرزنشینان غربی و به دنبال آن، محرومیت‌زدایی و تامین امنیت در این مناطق را به دنبال خواهد داشت و نتیجه آن را در آینده خواهیم دید.
در بخش شرق و جنوب شرق نیز با تعریف پروژه‌های جدید در ابتدای راه هستیم. کنسرسیوم بزرگی به مدیریت شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با حضور شرکت‌هایی نظیر گل‌گهر، چادرملو و گهر زمین به منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای تشکیل شده است. بنابراین امیدوار هستیم پروژه بهره‌برداری از معادن مختلف همچون معدن مس جانجا و معادن مشابه، همچنین پروژه خط انتقال آب دریای عمان توسط این کنسرسیوم انجام شود. مقدمات لازم جهت محقق شدن بهره‌برداری از معادن با فراخوان و مزایده انجام شده و در بخش خط انتقال آب دریای عمان نیز آماده سرمایه‌گذاری است. اگرچه در بخش‌های دیگر نیز اقداماتی در حال اجرا است ولی موارد فوق دارای اهمیت بیشتری هستند.
در واقع، تمامی شرکتهای زیر مجموعه سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات دارای طرح‌های توسعه مجزایی هستند که مجموعه ما، نظارت عالی و جامع‌تری بر فعالیت این شرکت‌ها به عنوان سهامدار دارد. همچنین همکاری مناسب بین شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری نظیر توسعه معادن و فلزات، غدیر و امید شکل گرفته است تا این شرکت‌ها همسو با یکدیگر در راستای تحقق اهداف و طرح‌های توسعه پیش روند.
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات چه برنامه‌هایی در راستای سرعت بخشیدن به بهره‌برداری از معادن و برداشت از ذخایر معدنی اندیشیده است؟
بخش عمده‌ای از مسائل استخراج و بهره‌برداری از معادن در داخل کشور مرتبط با بحث سیاست‌گذاری است. بخشی از معادن کشور بلوکه شده، مرتبط با سازمان انرژی اتمی و بخش دیگر، درگیر مراحل واگذاری معادن در دستگاه‌های ذی‌ربط همچون وزات صنعت، معدن و تجارت است. البته در این خصوص سازمان‌های یاد شده چندان مقصر نیستند و ممکن است دستگاه‌های نظارتی برای واگذاری پهنه‌ها و معادن حساسیت به خرج دهند.
واقعیت امر این است که ماهیت بخش معدن، متفاوت از سایر بخش‌ها نظیر صنعت، خودرو و مسکن است؛ چراکه معدن ماهیتی اکتشافی دارد و بهره‌برداری از آن، دارای ریسک و زمان‌بر است و شرایط خاص خود را دارد. همچنین این بخش تفاوت‌هایی را در واگذاری، بهره‌برداری و مدیریت پیمانی نسبت به سایر بخش‌ها دارد که این وجوه تمایز باید در جامعه تفهیم شود و از این رو نیاز است به یک زبان مشترک در این زمینه دست یافت اما چون این زبان مشترک در جامعه وجود ندارد، نتیجه مطلوب و دلخواه حاصل نمیشود.
در حال حاضر، پهنه‌های معدنی بسیاری در کشور وجود دارد که سازمان‌هایی نظیر ایمیدرو، زمین‌شناسی و تهیه و تولید مواد معدنی در آن مشغول به فعالیت شده‌اند. این سازمان‌ها میل و اشتیاق فراوانی در راستای همکاری با بخش خصوصی و شرکتهای بورسی به منظور بهره‌برداری از پروانه اکتشاف صادر شده و استفاده از ظرفیت و توان بالای مالی و فنی آن‌ها دارند اما با محدودیت‌های بسیاری نظیر محدودیت بروکراسی، قانونی و نظارتی مواجه شده است و در نتیجه این همکاری شکل نمی‌گیرد. بنابراین معادن بسیاری در داخل کشور بلوکه باقی می‌مانند. به نظر می‌رسد باید تصمیم جدی در این زمینه گرفته شود و لازم است جلسه‌ای با حضور معاونت امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه ایمیدرو و سازمان زمین‌شناسی در کنار دستگاه‌های نظارتی نظیر سازمان بازرسی کشور تشکیل شود تا به یک تفاهم جدید درباره ماهیت معدن و روش واگذاری دست یافته و مدل‌سازی جدید در این زمینه صورت پذیرد زیرا اصل بر این است که از توان مالی و فنی بخش خصوصی قدرتمند به بهترین نحو ممکن استفاده شود و باید راهکاری در راستای تحقق این امر به دست آید.
بخش دیگر مرتبط با عدم بهره‌برداری صحیح از معادن، انتخاب شرکتهای خصوصی غیر توانمند است؛ چراکه این شرکت‌ها پای به عرصه معدن می‌گذارند و فعالیت خود را آغاز می‌کنند ولی با گذشت زمان قادر به ادامه فعالیت نیستند و دچار مشکل می‌شوند. نکته جالب اینکه حتی برخی از این شرکت‌ها از ابتدا با نیت عدم انجام فعالیت مرتبط با بخش معدن وارد این عرصه می‌شوند تا از امکانات، اعتبارات و تسهیلات موجود در این زمینه استفاده کنند. بنابراین باید برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه صورت پذیرد که مرتبط با همان سیاست‌گذاری اولیه است.
پیشنهاد شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و سایر شرکتهای سرمایه‌گذاری در این زمینه، استفاده از ظرفیت و توانایی شرکتهای بزرگ بورسی است. به این معنا که امور مربوطه در این زمینه به شرکتهای عمومی که عمدتا دارای قدرت تامین بالای مالی هستند، واگذار شود؛ به دلیل اینکه شرکتهای بزرگ بورسی، از قدرت ریسک‌پذیری بالایی در زمینه اکتشاف برخوردار هستند و می‌توانند سرمایه‌گذاری بلندمدت در این زمینه داشته باشند. نمونه شاخص در این زمینه، واگذاری پروژه خط انتقال آب خلیج فارس به شرکتهای گل‌گهر، چادرملو و ملی مس است که این شرکت‌ها با همکاری یکدیگر موفق به انجام آن شدند. در حالی که اگر این پروژه به یک شرکت کوچک واگذار می‌شد، اجرای آن سال‌ها به تعویق می‌افتاد اما با اتخاذ یک تصمیم صحیح و سیاست‌گذاری منطقی به بهترین شکل ممکن اجرا شد.
برنامه شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات جهت تحقق تسریع در بهره‌برداری از ذخایر در حال اکتشاف چیست؟
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در حال اجرای برنامه‌های خود در این زمینه است. در حوزه اکتشاف، آمادگی کامل سرمایه‌گذاری را از لحاظ مالی و اجرایی دارا هستیم که تحقق یافتن این امر نیازمند آزادسازی پهنه‌های معدنی است. در واقع، هزینه مورد نیاز این امر، از طریق شرکتهای سودده زیرمجموعه توسعه معادن و فلزات تامین می‌شود و ما به دنبال قرار گرفتن منابع مالی حاصل از این اتقاق در اختیار بخش‌های اکتشافی کشور هستیم. همچنین آماده آزادسازی پهنه‌های معدنی و در اختیار قرار دادن این پهنه‌ها به شرکت‌ها از طریق مراجع ذی‌ربط هستیم تا در زمان مشخص، کار را تحویل دهیم. در همین راستا، با برخی از استان‌ها به نتیجه مطلوب رسیده‌ایم و در حال تعریف برخی مدل‌های جدید با ایمیدرو هستیم و پیشنهاداتی ارائه کرده‌ایم که در گذر زمان به نتیجه نهایی خواهد رسید.
