یکی از اقدامات موثر برای کسب سود بیشتر در صنایع معدنی و ایجاد جذابیت برای سهامداران جهت سرمایه‌گذاری، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و افزایش ظرفیت تولید است. این طرح‌های توسعه‌ای اگر در راستای تکمیل زنجیره تولید و رسیدن به محصولات پایین‌دست و دارای ارزش افزوده بیشتر باشند، قطعا منجر به کسب سود بیشتر به ویژه در حوزه فولاد خواهند شد. این استراتژی را بسیاری از شرکت‌های بزرگ معدنی کشور طی سال‌های اخیر در پیش گرفته و توانسته‌اند علاوه بر افزایش تولید، محصولات خود را تنوع ببخشند و با ورود به حوزه‌های پایین‌دست، در توسعه بخش معدن و صنایع معدنی پیشگام باشند؛ به طوری که اقبال بیشتر بازار سرمایه به این شرکتها بوده و همواره جزو پیشگامان بازار به شمار می‌روند. در این راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با امیرحسین نادری، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات به گفت‌وگو نشسته است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید.
مهم‌ترین طرح‌های در دست اقدام هلدینگ توسعه معادن و فلزات که در شرکت‌های زیرمجموعه اجرا خواهد شد، شامل چه مواردی است و چه میزان پیشرفت داشته‌اند؟
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در شرکت‌های سرمایه‌پذیر، بیش از ۵۰ طرح در دست اقدام دارد که این طرح‌ها در مقیاس کوچک، بزرگ و متوسط هستند. برخی از این طرح‌ها توسعه‌ای بوده و برخی دیگر نیز ماهیت افزایش ظرفیت دارند. همچنین بخشی از این طرح‌ها به صورت زیرساختی هستند.
شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و تامین‌کننده سنگ‌آهن کشور در حال حاضر، هفت خط تولید کنسانتره در حال بهره‌برداری به ظرفیت حدود ۱۶ میلیون تن در اختیار دارد. این شرکت اصلاح خطوط تولید کنسانتره سنگ‌آهن را در دستور کار قرار داده است. به طور مثال، گل‌گهر خطوط شماره ۴، ۵، ۶ و ۷ را به صورت مجزا جهت افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت اصلاح خواهد کرد. این طرح‌ها در شرکت گل‌گهر حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند. به نظر می‌رسد برخی از این طرح‌ها تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسند. همچنین شرکت گل‌گهر در حال انجام مطالعات فنی و مهندسی روی افزایش ظرفیت خطوط گندله‌سازی ۱ و ۲ بوده که در مجموع ۱۲ میلیون تن گندله تولید می‌کنند. گل‌گهر قصد دارد ظرفیت و کیفیت این خطوط را افزایش دهد و در این رابطه، طرح‌هایی همچون احداث آبگیری فیلتراسیون باطله‌های کارخانه‌های کنسانتره، سیستم‌های کنترل کارخانه تغلیظ، پیش‌فرآوری خوراک خط چهارم و طرح‌های توسعه دیگر را در دستور کار قرار داده است.
یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گل‌گهر که شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات نیز سهامدار آن به شمار می‌رود، شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر است. این شرکت در حال حاضر، دو مگامدول ۱.۷ میلیون تنی فعال آهن اسفنجی دارد و در کنار آن، در حال احداث یک واحد مگامدول آهن اسفنجی دیگر به ظرفیت ۱،۷ میلیون تن است که این طرح حدود ۱۵ درصد پیشرفت دارد. علاوه بر این خطوط، یک کارخانه فولادسازی و نورد به ظرفیت سه میلیون تن در این شرکت در حال احداث بوده که قرار است در کارخانه ورق، محصولاتی منحصر به فرد و استاندارد که در کشور ما تولید نمی‌شوند را تولید کند. این طرح نیز هم‌اکنون حدود ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا انتهای سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهد رسید.
دیگر شرکت زیرمجموعه گل‌گهر، شرکت سنگ‌آهن گهرزمین بوده که شرکت توسعه معادن و فلزات در آن سهامدار است. این شرکت هم‌اکنون دو کارخانه کنسانتره سنگ‌آهن فعال به ظرفیت چهار میلیون تن و یک گندله سازی پنج میلیون تنی دارد. ضمن اینکه پیشرفت فیزیکی کارخانه شماره ۳ کنسانتره این شرکت حدود ۹۴ درصد است و به نظر می‌رسد تا چند ماه آینده نیز به بهره‌برداری خواهد رسید.
یکی از طرح‌های بزرگی که شرکت‌های چادرملو و گل‌گهر در آن سرمایه‌گذاری کردند، انتقال آب خلیج فارس است. در کنار خطوط انتقال، احداث واحد نخست مجتمع آب‌شیرین‌کن بندرعباس به سرانجام رسیده و دارای سه فاز ۲۰۰ مترمکعبی بوده که در مجموع، ۶۰۰ مترمکعب آب خلیج فارس را شیرین‌سازی می‌کنند.
شرکت کاوند نهان زمین از شرکت‌های زیرمجموعه نیز چند طرح در دست اقدام دارد؛ ازجمله این طرح‌ها، پروژه احداث کارخانه فولادسازی راور به ظرفیت ۱۰۰ هزار تن، پروژه احداث واحد ریخته‌گری و ذوب فولاد اندیمشک با ظرفیت ۴۰۰ هزار تن و طرح تولید آهن اسفنجی به روش کوره تونلی با ظرفیت ۱۰۵ هزار تن هستند. فاز یک و دو احداث کارخانه آهن اسفنجی به روش تونلی هر یک به ظرفیت ۳۵ هزار تن به اتمام رسیده و فاز سوم آن به ظرفیت ۳۵ هزار تن در حال احداث است. طرح احداث کارخانه فولادسازی راور ۴۱ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و تا نیمه نخست سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهد رسید. طرح احداث واحد ذوب و ریخته‌گری فولاد اندیمشک نیز حدود ۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا نیمه دوم سال ۱۴۰۲ نیز از این طرح بهره‌برداری خواهد شد.
یکی از شرکت‌های بزرگ زیرمجموعه هلدینگ توسعه معادن و فلزات، شرکت آهن و فولاد ارفع است که این شرکت در حال افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی خود از ۸۰۰ هزار تن کنونی به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن بوده که این طرح حدود ۸۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا دو ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. علاوه‌براین، افزایش ظرفیت کارخانه فولادسازی این شرکت نیز از ۸۰۰ هزار تن کنونی به یک میلیون تن در حال پیگیری بوده که پیشرفت فیزیکی این طرح نیز حدود ۷۵ درصد است و این طرح نیز تا چند ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
شرکت آهن و فولاد سرمد ابرکوه نیز به عنوان دیگر شرکت سرمایه‌پذیر، دارای یک واحد نورد فعال ۵۰۰ هزار تنی و یک واحد فولادسازی به ظرفیت ۶۰۰ هزار تن در حال احداث است که ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. ضمن اینکه یک واحد کلاف‌سازی با ظرفیت ۴۰۰ هزار تن در حال احداث دارد که میزان پیشرفت آن نیز حدود ۴۵ درصد است.
یکی از شرکت‌های بزرگ سرمایه‌پذیر هلدینگ «ومعادن»، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو به عنوان دومین تولیدکننده سنگ‌آهن در کشور است. این شرکت به تازگی احداث یک طرح گندله‌سازی به ظرفیت پنج میلیون تن را آغاز کرده است. در همین حال، چادرملو در معدن D19 اکتشاف تکمیلی را انجام داده که ذخایر مورد نظر می‌توانند خوراک کارخانه‌های چادرملو را تا بیش از هشت سال دیگر تضمین کنند.
ازجمله شرکت‌های فعال زیرمجموعه هلدینگ «ومعادن»، شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور در غرب کشور است که طرح‌های متعددی در دست اقدام دارد. ازجمله این طرح‌ها، پروژه صبا امید غرب خاورمیانه بوده که متعلق به صبانور و تجلی است. در این پروژه، احداث یک کارخانه گندله‌سازی به ظرفیت یک میلیون تن پیگیری می‌شود و حدود ۱۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. به نظر می‌رسد این طرح تا ابتدای سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری خواهد رسید. در ادامه زنجیره تولید شرکت صبانور، پروژه احداث فولاد کردستان پیگیری می‌شود که در این طرح قرار است ابتدا یک کارخانه آهن اسفنجی به ظرفیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن احداث شود. علاوه‌براین، راه‌اندازی یک کارخانه ذوب و نورد یک میلیون تنی در فولاد کردستان در دست اقدام است و پیشرفت فیزیکی این دو طرح نیز حدودا ۵ درصد است. این دو طرح قرار است زنجیره تولید شرکت صبانور را در صنعت فولاد تا پایین‌دست یعنی ذوب و نورد تکمیل کنند.
پروژه‌های یاد شده، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین طرح‌های در دست اقدام شرکت‌های سرمایه‌پذیر هلدینگ «ومعادن» هستند. با این وجود، این هلدینگ طرح‌های کوچک و متوسط زیادی را نیز در شرکت‌های زیرمجموعه در دست اقدام دارد.
تامین مالی پروژه‌ها به چه صورت انجام می‌شود؟ با توجه به بروکراسی‌های اداری و سازمانی، آیا تشکیل شرکت تجلی می‌تواند به تامین مالی کامل این پروژه و تسریع در انجام آنها کمک کند؟
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات از طریق مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه‌پذیر خود نسبت به تامین مالی پروژه‌ها اقدام می‌کند. این یعنی شرکتها برای تامین مالی طرح‌های در دست اقدام، سرمایه خود را افزایش می‌دهند و سهامداران نیز در این افزایش سرمایه شرکت می‌کنند و تامین مالی پروژه‌های مورد نظر انجام می‌شود.
طرح‌هایی که در گروه توسعه معادن و فلزات اقدام می‌شوند، طرح‌های بسیار جذابی از نظر تحلیل شاخص‌های مالی و اقتصادی هستند؛ به طوری این طرح‌ها، نرخ بازده داخلی و خالص ارزش فعلی (NPV) جذابی دارند. به همین دلیل شرکتها تا جایی که امکان دارد، می‌توانند از طریق بازار سرمایه و دریافت تسهیلات نسبت به تامین مالی پروژه‌های خود اقدام کنند. همچنین در بسیاری از شرکتها نیز با آورده نقدی سهامداران تامین مالی پروژه انجام می‌شود که هلدینگ توسعه معادن و فلزات نیز هنگامی که شرکتها قصد اخذ تسهیلات بانکی و یا چاپ اوراق را داشته باشند، به عنوان سهامدار در زمینه ارائه ضمانت وارد می‌شود.
اقدام مهم دیگری که شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات برای نخستین بار انجام داد، تشکیل یک شرکت پروژه‌محور با عنوان تجلی توسعه معادن و فلزات است. این شرکت به عنوان یک شرکت پروژه‌محور، پروژه‌های جذاب را در داخل سبد سرمایه‌گذاری خود قرار داده، قصد دارد تامین مالی این پروژه‌ها را به صورت مستقیم از بازار سرمایه انجام دهد. این یعنی شرکت تجلی به عنوان یک پورتفوی از پروژه‌ها، سهام خود را به صورت مستقیم به افرادی که مازاد منابع مالی در بازار سرمایه دارند، عرضه می‌کند و با جذب منابع مالی از این افراد، این منابع را به طرح‌های توسعه‌ای که در سبد موجود است، وارد می‌کند. به طوری که با خلق ارزش از اجرای این پروژه‌ها، هم شرکت تجلی و هم سهامداران و سرمایه‌گذاران در پروژه‌ها منتفع خواهند شد. بنابراین وجود یک شرکت مانند تجلی می‌تواند برای تامین مالی مستقیم شرکتها از بازار سرمایه بسیار مفید باشد. به نظر می‌رسد شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با تاسیس شرکت تجلی، یک ابتکار و بدعت بسیار خوب را در بازار سرمایه و انجام طرح‌های توسعه‌ای از خود بر جای گذاشته است.
به طوری کلی اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در کشور ما با چه چالش‌هایی مواجه است؟ این شرکت برای مقابله با این چالش‌ها چه تدابیری را اتخاذ کرده است؟
اجرای طرح‌های توسعه‌ای همواره با دو چالش اساسی همراه است؛ یکی دانش فنی و گواهینامه‌های مورد نظر است. باید توجه داشت که کشور ما هنوز در بسیاری از حوزه‌های صنعت دانش فنی و تکنولوژی مورد نیاز را ندارد. بنابراین امکان انجام طراحی پایه و جزئیات آن برای اجرای طرح‌های صنعتی بدون استفاده از واردات تکنولوژی نبوده است. دومین چالش اجرای پروژه‌ها، تامین مالی آنها بوده و در کنار آن، تامین ارز مورد نیاز برای واردات تجهیزات و ثبت سفارش مشکلات اساسی به شمار می‌روند. در این رابطه، تحریم‌ها به شدت روی تمام صنایع تاثیر گذاشته و حوزه معدن و صنایع معدنی نیز از این چالش مستثنی نبوده است.
اقدامات مثبتی که شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات برای حل این چالش انجام داده، آن است که خود گروه با دارا بودن شرکت‌های مهندسی مشاوره‌ای ازجمله پامیدکو و… توانسته است به دانش فنی لازم دست پیدا کند. این یعنی گروه توسعه معادن و فلزات می‌تواند اجراکننده ساخت یک خط تولید در بخش‌های مختلف زنجیره فولاد از کنسانتره تا انتهای زنجیره فولاد باشد.
بنابراین با حمایت از مهندسان و دانشمندان داخلی و بها دادن به شرکت‌های فنی مهندسی و مشاوره‌ای، توانسته‌ایم دانش فنی و مسائل تکنولوژیک اجرای پروژه‌ها را بومی‌سازی کنیم و بتوانیم در این زمینه خودکفا شویم. حتی برخی شرکتها قبلا برای اجرای پروژه‌های خود، اقدام به انعقاد قرارداد با برخی شرکت‌های اروپایی کرده بودند تا برخی از قطعات، تجهیزات و ماشین‌آلات را از اروپایی‌ها وارد و خطوط خود را تکمیل کنند اما پس از تحریم‌ها، بسیاری از شرکت‌های اروپایی بدعهدی از خود نشان دادند و پروژه‌ها را در میانه راه، رها کردند. بنابراین شرکتها در تامین تجهیزات با چالش مواجه شدند. علی‌رغم اینکه بسیاری از خطوط تولیدی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشتند، به سختی امکان تامین تجهیزات، قطعات و ماشین‌آلات از دیگر شرکتها وجود داشت و ساختار و طراحی پروژه‌ها متناسب با تجهیزات جدید تغییر یافت. با این وجود، شرکت‌های گروه با توانایی و از محل صادرات خود، تجهیزات مورد نظر را وارد می‌کردند. در این رابطه، این شرکتها در موضوع تحریم‌ها، تامین ارز مورد نیاز، ثبت سفارش و تامین تجهیزاتی که قرار است برای اجرای پروژه‌ها از دیگر کشورها وارد شود، توانستند از محل شرکت‌هایی که در خارج از کشور داشتند، این مشکلات را تا حد امکان مرتفع کنند و به نوعی تحریم‌ها را دور بزنند.
عملیات اکتشافی شرکت پایا به عنوان بازوی اکتشاف هلدینگ در چه وضعیتی قرار دارد؟ آیا از این اکتشافات نتیجه‌ای همچون اکتشاف ذخایر جدید حاصل شده است؟
شرکت پایا ۱۳ زون را در نقاط مختلف کشور ازجمله اردبیل، آذربایجان، اصفهان، یزد، کرمان و… در اختیار گرفته و روی آنها کار کرده است. در این زون‌ها پی‌جویی، عملیات اکتشافی و اقدامات متعددی در جهت شناسایی ذخایر معدنی و پتانسیل‌های آنها صورت گرفته است. همچنین این شرکت در حال مذاکره برای در اختیار گرفتن پهنه‌های دیگر است. در همین حال، با ترکیب سهامداران شرکت پایا که تقریبا ۱۲ شرکت بزرگ حوزه معدن و صنایع معدنی کشور شامل آن می‌شوند، قطعا این شرکت می‌تواند اقدامات موثر و مفیدی را برای کشف ذخایر معدنی جدید انجام دهد.
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات علاوه بر اینکه هم خود و هم شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور از سهامداران شرکت پایا هستند و از این طریق به زمینه اکتشاف وارد شده است، وظیفه خود می‌داند در راستای ماموریت اصلی این شرکت به صورت مجزا برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور اقدامات لازم را انجام دهد. ازجمله این اقدامات میتوان به شرکت در مزایده‌های جدید پهنه‌های معدنی با تشکیل کنسرسیومی از شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، تجلی و توسعه معدنی و صنعتی صبانور اشاره کرد که در حال در اختیار گرفتن پهنه‌های متعددی بوده و به اکتشاف به صورت جدی وارد شده که اقدام بسیار مثبتی است. این موضوع با حضور مدیریت جدید به شدت در حال پیگیری است و گام بزرگ و موثری در حوزه اکتشاف معادن به حساب می‌آید.
برای پشتیبانی و ادامه رشد قیمت سهام شرکت و نیز شرکت‌های زیرمجموعه چه تدابیری را اتخاذ کرده‌اید؟
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات و شرکت‌های سرمایه‌پذیر آن، نسبت به اجرای طرح‌های توسعه‌ای اقدام کرده‌اند و بسیار پویا هستند. این یعنی هلدینگ «ومعادن» از طریق تامین سرمایه برای شرکت‌های زیرمجموعه و این شرکتها از طریق ایجاد طرح‌های توسعه‌ای متعدد و تکمیل زنجیره تولید و افزایش ظرفیت بسیار پویا شده‌اند. هلدینگ و شرکت‌های زیرمجموعه علاوه بر سودی که در انتهای هر سال خلق می‌کنند و سود تقسیم شده‌ای که به سهامداران می‌دهند، سود قابل توجه دیگری را در قالب Capital Gain یا عواید ناشی از سهام، به سهامداران خود می‌دهند. برای اینکه سود سهام جذاب بماند، گروه توسعه معادن و فلزات در مسیری گام برداشته که بسیار پویا است و شرکتها را به سمت بزرگ شدن، حرکت به سمت سودآوری بیشتر، کسب درآمدهای بالاتر و خلق ارزش سوق می‌دهد. این خلق ارزش، درآمدزایی بیشتر و سودآوری مضاعف، باعث می‌شود شرکت‌های گروه در آینده جذاب باشند. در صورتی که شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ «ومعادن» در سال جاری مورد بررسی قرار گیرند، مشخص خواهد شد که نسبت به سایر شرکت‌های بازار سرمایه از جذابیت‌های بیشتری برخوردار هستند. این forward P/E یا قیمت به درآمد پیشرو، سودهای آتی جذابی هستند که شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ می‌سازند.
شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات به عنوان یکی از هلدینگ‌های بزرگ این حوزه، چه استراتژی‌هایی را برای تکمیل زنجیره تولید و ایجاد ارزش افزوده اتخاذ کرده است؟
استراتژی که تیم مدیریت شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در پیش گرفته است، خلق ارزش است. این خلق ارزش می‌تواند در قالب افزایش ظرفیت شرکتها، اجرای طرح‌های توسعه‌ای، تکمیل زنجیره ارزش و… باشد و در حوزه‌های مختلف جلوه پیدا کند. دیدگاه مدیران ارشد این شرکت، آن است که تا حد امکان و مقدورات، از خام‌فروشی جلوگیری به عمل آورد و روی محصولات موجود ارزش‌آفرینی کرد. این یعنی اگر در شرکتی، مواد اولیه تولید و فروخته یا صادر شود، از این امر جلوگیری شود و زنجیره تولید شرکت مورد نظر تا حلقه‌های نهایی ادامه یابد تا محصولاتی تولید شود که ارزش افزوده به مراتب بالاتری دارند؛ سپس این محصولات در داخل به فروش روند و یا صادر شوند. این یعنی تمام ارزشی را که میتوان در قالب زنجیره تولید فولاد کسب کرد، کشور و گروه «ومعادن» از آن استفاده کنند و سهامداران نیز از این موضوع منتفع شوند.
در کنار این استراتژی، متنوع کردن پورتفوی نیز در برنامه قرار دارد که اقدام بسیار جذاب و با اهمیتی است. به همین دلیل در تلاش هستیم به سایر حوزه‌های فلزی همچون عناصر نادر خاکی، پلی‌متال‌ها و سایر عناصر معدنی مهم وارد شویم تا علاوه بر زنجیره سنگ‌آهن و فولاد، در این حوزه‌ها نیز حضور فعال داشته باشیم. با این اقدام به نوعی پورتفوی شرکت تنها به یک زنجیره محدود نشده است و تا حد زیادی گسترش می‌یابد و متنوع‌تر می‌شود.
در راستای استراتژی‌های یاد شده، در بسیاری از شرکت‌های زیرمجموعه طرح‌های توسعه‌ای متعددی به اجرا درآمده‌اند و ظرفیت تولید آنها نیز در حال افزایش است. به طور مثال، در شرکت صبانور در حال حاضر تنها دو محصول کنسانتره و گندله تولید می‌شود و این شرکت به سایر حوزه‌ها هنوز وارد نشده است. بنابراین سهام صبانور و هلدینگ «ومعادن» در شرکت فولاد کردستان افزایش یافته و این شرکت در حال رشد است تا بتوانیم در گام نخست در فولاد کردستان، آهن اسفنجی را به عنوان محصول بعدی زنجیره صنعت فولاد تولید کنیم. سپس واحدهای فولادسازی و نورد نیز احداث شوند و زنجیره فولاد در این شرکت تا پایین‌دست و محصولات نهایی ادامه یابد. به این ترتیب، با تکمیل زنجیره ارزش میتوان حداکثر ارزش ممکن را برای سهامداران ایجاد کرد.
گفت‌وگو: سعید فتاحی منش
